Anayasa dilinin öz Türkçeleştirilmesi ve Halide Edib: “Tekâmül” ile “İnkılâp” arasında

Basit Öğe Kaydı
dc.authoridorcid.org/0000-0003-0896-0367
dc.contributor.authorAlpbaz, Mustafa Mert
dc.date.accessioned2025-07-22T13:11:58Z
dc.date.available2025-07-22T13:11:58Z
dc.date.issued2025
dc.departmentİstanbul Ticaret Üniversitesi
dc.description.abstractOsmanlı’dan Cumhuriyete geçiş döneminde edebiyatçı, gazeteci, öğretim üyesi ve siyasetçi olarak önemli roller üstlenmiş olan Halde Edib Adıvar, 1950’de Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız olarak milletvekili seçilmiş ve siyasi hayatını 1954’e kadar sürdürmüştür. Halde Edib’in milletvekili olduğu dönemde, 1945’te öz Türkçeleştirilmiş olan 1924 Anayasası’nın dil bakımından yenden ele alınması gündeme gelmiş, Halde Edib de bu konuda görüşlerin açıklamıştır. Halde Edib hakkında geniş sayılabilecek bir literatür bulunmasına rağmen kendisinin Anayasanın dil hakkındaki görüşlerin değerlendiren bir çalışmanın mevcut olmadığı görülmektedir. DP döneminde ilkin 1924 Anayasası’nın köktenci bir öz Türkçecilik anlayışından uzak bir şekilde sadeleştirilmesi söz konusu olmuştur. Bununla birlikte bu yöndeki çalışmalar 1924 Anayasası’nın ilk metninin yenden yürürlüğe konulması le sonuçlanmıştır. Yaygın kanaatin aksine 1924 Anayasası’nın ilk metninin yenden yürürlüğe konulmasında DP içinde görüş birliği yoktur. Bu konuda dönemin Başbakanı Adnan Menderes’in müdahalesi etkili bir rol oynamıştır. Bu çalışma Halde Edib’in, görüşlerindeki bütün çelişkilere rağmen ılımlı bir öz Türkçeciliğe sıcak baktığını, 1924 Anayasası’nın ilk metninin yenden yürürlüğe konulmasını savunmadığını ortaya koymaktadır.
dc.description.abstractHalide Edib Adıvar, who played significant roles as a writer, journalist, academic, and politician during the transition period from the Ottoman Empire to the Republic, was elected as an independent deputy in 1950 from the Democratic Party (DP) list, serving in politics until 1954. During her term as a parliamentariani the issue of revising the language of the 1924 Constitution, which had been translated into pure Turkish in 1945, came to the agenda. Halide Edib expressed her views on this matter. Although there is a relatively broad literature on Halide Edib, there has been no study specifically evaluating her views on the language of the Constitution. During the DP period, initially the 1924 Constitution simplified in a manner that was far from a radical understanding of purification of Turkish. However, these efforts ultimately led to the reenactment of the first text of the 1924 Constitution. Contrary to common belief, there was no consensus within the DP regarding the re-enactment of the first of the 1924 Constitution. The intervention of the Prime Minister at the time, Adnan Menderes, played a decisive role in this regard. This study reveals that, despite the contradictions in her views, Halide Edib was inclined towards a moderate form of Turkish language reform and did not Support the reenactment of the first text of the 1924 Constitution.
dc.identifier.citationAlpbaz, M. M. (2025). Anayasa Dilinin Öz Türkçeleştirilmesi ve Halide Edib: “Tekâmül” ile “İnkılâp” Arasında. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(52), 146-181.
dc.identifier.doi10.46928/tcusbe.1640805
dc.identifier.endpage181
dc.identifier.issn1303-5495
dc.identifier.issn2717-7483
dc.identifier.issue52
dc.identifier.startpage146
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11467/9537
dc.identifier.volume24
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.publisherİstanbul Ticaret Üniversitesi
dc.relation.ispartofİstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Başka Kurum Yazarı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectHalide Edib Adıvar
dc.subject1924 Anayasası
dc.subject1924 ve 1945 Anayasa Metinleri
dc.subjectAnayasa Dilinin Öz Türkçeleştirilmesi
dc.subjectDemokrat Parti (DP)
dc.subjectThe 1924 Constitution
dc.subjectTexts of the 1924 and 1945 Constitutions
dc.subjectPurification of the Language of Constitution
dc.subjectDemocrat Party (DP)
dc.titleAnayasa dilinin öz Türkçeleştirilmesi ve Halide Edib: “Tekâmül” ile “İnkılâp” arasında
dc.title.alternativePurification of the language of the constitution and Halide Edib: Between “Evolution” and “Revolution”
dc.typeArticle

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Anayasa dilinin öz Türkçeleştirilmesi ve Halide Edib “Tekâmül” ile “İnkılâp” arasında.pdf
Boyut:
478.63 KB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim Yok
İsim:
license.txt
Boyut:
1.17 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

İTÜSBD, Cilt 24, Sayı 52, Makale Koleksiyonu
TR Dizin İndeksli Yayınlar