Şirketlerin türev araçlarını kullanmalarının finansal performansları üzerinde etkisi : bist kimya, petrol kauçuk ve plastik ürünler sektörü üzerine bir çalışma
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
ÖZET Günümüzde işletmeler faaliyetleri sonucunda birçok riske maruz kalmaktadır. Özellikle Bretton Woods’un 1972 yılında global anlamda adeta çökmesiyle beraber finansal sistemde yaşanan hızlı teknolojik gelişim ve değişim birçok ülke ve işletmeleri başta finansal riskler olmak üzere çeşitli risklere maruz bıraktığı görülmüştür. Bu durumda finansal risklerden korunmak için geliştirilen türev araçları günümüzde kurtarıcı görevini üstlenmektedir. Diğer bir deyişle işletmelerin çoğunlukla belirsizlik, ileride karşılaşılabilecek fiyat değişimleri ve diğer nedenlerden dolayı meydana gelebilecek finansal risklere karşı uyguladıkları türev ürünler, gelecekte meydana gelebilecek fiyat hareketlerinin azalmasına ve piyasa mekanizmasının olması gerektiği gibi işlemesine yardımcı olmaktadır. Bu çalışmada türev piyasalarına genel bir bakış açısı kazandırdıktan sonra türev araçları türlerini ve şirketlerin maruz kaldıkları riskler ortaya konulmuştur. Çalışmamızda BİST Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe faaliyet gösteren 30 sayıdaki işletmelerin çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution (TOPSIS) ile belirlenmesi sonucu türev araçları kullanımların işletmelerin finansal performansları üzerinde bir etki yapıp yapmadığı SPSS yardımıyla “Spearman Korelasyon” yöntemi ile gösterilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, firmaların türev araç kullanımları ile finansal performansları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı yönündedir. Anahtar Kelimeler: Türev Ürünler, Risk, Finansal Riskten Korunma, TOPSIS ii ABSTRACT In modern world companies face multiple risks as a result of their operations. Rapid technological developments in financial system that came about with the global collapse of Bretton Woods system in 1972, exposed numerous countries and companies to multiple risks, notably financial risks. Financial derivatives that were developed in order to provide protection against the financial risks are still effectively used today. In other words, financial derivatives, which are employed against the financial risks that occur due to uncertainty, changes in future prices and other various reasons, help reducing the volatilities in prices and healthy functioning of the market dynamics. In this study, we first provide an overview of the financial derivative markets and later examine the types of financial derivatives and related risks that companies face. The positive effects of usage of derivatives on financial performance is analyzed by Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution (TOPSIS) method, a multi-criteria decision analysis method, on 30 companies, which work in Petroleum, Chemical, Rubber and Plastic production industry and are listed in Borsa İstanbul (Istanbul Stock Exchange). The data is analyzed through Spearman Correlation method in SPSS program. The findings indicate that there is no significant correlation between firms’ usage of derivatives and their financial performances. Key Words: Derivaties, Risk, Hedging, TOPSIS iii İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET……. i ABSTRACT. iii İÇİNDEKİLER. iii TEŞEKKÜR. vii ŞEKİLLER . viiii TABLOLAR . viii SİMGELER VE KISALTMALAR. x GİRİŞ……. . 1 1. TÜREV PİYASALARA GENEL BAKIŞ. 3 1. 1. Türev Piyasalarına Giriş. 3 1. 1. 1. Dünyada Türev Piyasalar . 5 1. 1. 2. Türkiye’de Türev Piyasalar . 10 1. 2. Türev Finansal Araçlar. 15 1. 2. 1. Forward Sözleşmeleri. 19 1. 2. 2. Vadeli İşlem Sözleşmeleri. 19 1. 2. 3. Swap Sözleşmeleri . 20 1. 2. 4. Opsiyon Sözleşmeleri. 20 1. 3. Risk Kavramı. 21 1. 3. 1. Sistematik Riskler . 21 1. 3. 1. 1. Piyasa Riski . 21 1. 3. 1. 2. Politika Riski . 21 1. 3. 1. 3. Enflasyon Riski. 22 1. 3. 1. 4. Faiz oranı Riski. 22 1. 3. 1. 5. Kur Riski . 22 1. 3. 2. Sistematik Olmayan Riskler . 23 1. 3. 2. 1. Finansal Risk . 23 1. 3. 2. 2. Endüstri Riski . 23 1. 3. 2. 3. Yönetim Riski. 23 2. KİMYA, PETROL, KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLER SEKTÖRÜ VE TÜREV ARAÇ KULLANIMLARI . 24 iv 2. 1. Türkiye’de Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektörü . 24 2. 1. 1. Petrol ve Kimya Ürünleri Sektörü . 24 2. 1. 2. Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sektörü. 26 2. 2. Sektörde Türev Araçlarını Kullanan Şirketlerin 2015-2018 Yılları Arası Türev Araçları Kullanımına İlişkin Bazı Önemli Dipnotlar . 28 2. 2. 1. 2015 Yılı. 30 2. 2. 2. 2016 Yılı. 34 2. 2. 3. 2017 Yılı. 36 2. 2. 4. 2018 Yılı. 39 3. TÜREV ARAÇ KULLANIMININ ŞİRKETLERİN FİNANSAL PERFORMANSLARI ÜZERİNE ETKİSİ. 42 3. 1. Araştırmanın Amacı. 42 3. 2. Literatür Taraması. 42 3. 3. Veri Seti. 47 3. 4. Yöntem. 48 3. 4. 1. Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 49 3. 4. 2. Standart Karar Matrisinin (R) Oluşturulması . 49 3. 4. 3. Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin (V) Oluşturulması. 50 3. 4. 4. İdeal (A+ ) ve Negatif İdeal (A- ) Çözümlerin Oluşturulması . 50 3. 4. 5. Ayırım Ölçülerinin Hesaplanması . 51 3. 4. 6. İdeal Çözüme Göreli Yakınlığın Hesaplanması . 51 3. 5. Şirketlerin 2015-2018 Yılları Arası TOPSIS Analizi . 52 3. 5. 1. 2015 Yılı Analizi. 52 3. 5. 1. 1. Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 52 3. 5. 1. 2. Standart Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 53 3. 5. 1. 3. Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin Oluşturulması . 54 3. 5. 1. 4. İdeal (A+) ve Negatif İdeal (A-) Çözümlerin Oluşturulması… . 55 3. 5. 1. 5. Ayırım Ölçülerinin Hesaplanması . 55 3. 5. 1. 6. İdeal Çözüme Göreli Yakınlığın Hesaplanması . 55 3. 5. 2. 2016 Yılı Analizi. 57 3. 5. 2. 1. Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 57 3. 5. 2. 2. Standart Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 58 3. 5. 2. 3. Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin Oluşturulması . 59 3. 5. 2. 4. İdeal (A+) ve Negatif İdeal (A-) Çözümlerin Oluşturulması…. . 60 3. 5. 2. 5. Adım 5. Ayırım Ölçülerinin Hesaplanması. 60 v 3. 5. 2. 6. İdeal Çözüme Göreli Yakınlığın Hesaplanması . 60 3. 5. 3. 2017 Yılı Analizi. 61 3. 5. 3. 1. Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 61 3. 5. 3. 2. Standart Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 63 3. 5. 3. 3. Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin Oluşturulması . 64 3. 5. 3. 4. İdeal (A+) ve Negatif İdeal (A-) Çözümlerin Oluşturulması…. . 64 3. 5. 3. 5. Ayırım Ölçülerinin Hesaplanması . 65 3. 5. 3. 6. İdeal Çözüme Göreli Yakınlığın Hesaplanması . 65 3. 5. 4. 2018 Yılı Analizi. 66 3. 5. 4. 1. Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 66 3. 5. 4. 2. Standart Karar Matrisinin (A) Oluşturulması. 67 3. 5. 4. 3. Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin Oluşturulması . 68 3. 5. 4. 4. İdeal (A+) ve Negatif İdeal (A-) Çözümlerin Oluşturulması… . 69 3. 5. 4. 5. Ayırım Ölçülerinin Hesaplanması . 69 3. 5. 4. 6. İdeal Çözüme Göreli Yakınlığın Hesaplanması . 69 3. 6. Spearman Korelasyon Katsayısı . 70 3. 7. Türev Araç Kullanımı İle Finansal Başarı Sıralaması Arasındaki İlişki. 71 SONUÇ……. 78 KAYNAKÇA . 79
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi -- Kaynakça var.
