Dünya Ticaret Örgütü'ne üye ülkelerin gelir gruplarına göre makroekonomik performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleriyle incelenmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Dünya ticaretinin gelişmesinde Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün önemli etkileri bulunmaktadır. GATT'ın oluşumundan uzun süre sonra kurulan DTÖ ise, kuruluşundan itibaren önemli örgütler arasında yerini almaktadır. Bu çalışmanın amacı DTÖ'ye üye olan ülkelerin, gelir gruplarına göre ayrılarak 2021 yılına ait makroekonomik performanslarının ölçülmesi ve sıralanmasıdır. Ülkelere ait sıralamaların oluşturabilmesi için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSIS ve EVAMIX yöntemleri kullanılmıştır. Bu yöntemlerin ağırlıklandırılması ise uzman görüşü, DEMATEL ve eşit dağılan ağırlık yöntemleri ile gerçekleşmiştir. Belirlenen beş kriter ve her gelir grubuna ait farklı alternatifler ile sıralamalar oluşturulmuştur. DEMATEL yönteminin analizine göre belirlenen kriterler arasında büyüme kriterinin daha önemli olduğu belirlenmiştir. Oluşturulan sıralamaya göre yüksek gelir grubunda (YGG) ilk sırada yer alan ülkenin TOPSIS ve EVAMIX yöntemlerinde farklı olduğu görülmektedir. TOPSIS yönteminde üç farklı kriter ağırlık yönteminde de ilk sırada İrlanda yer alırken, EVAMIX yönteminde İrlanda sadece uzman görüşü ağırlık yönteminde ilk sıradadır. Orta gelir grubunda (OGG) ise TOPSIS ve EVAMIX yöntemlerinin ilk sırasında yer alan ülke Maldivler olmuştur. Bu gelir grubunda yer alan Türkiye'nin sıralaması ise genel olarak sonlara doğrudur. Düşük gelir grubuna (DGG) ait TOPSIS ve EVAMIX yöntemlerinin sıralamasında başta yer alan ülke aynı olup, bu ülke Ruanda'dır. Genel olarak her iki yöntemde de oluşturulan sıralamalarda benzer sıralamaların yer aldığı görülmektedir.
The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) and the World Trade Organization (WTO) have important effects on the development of world trade. The WTO, which was established long after the formation of the GATT, has been among the important organizations since its establishment. The aim of this study is to measure and rank the macroeconomic performances of the WTO member countries for 2021 by separating them according to their income groups. TOPSIS and EVAMIX methods, which are among the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods, were used to create the rankings of the countries. The weighting of these methods was realized by expert opinion, DEMATEL and evenly distributed weight methods. Rankings were created with five criteria and different alternatives for each income group. It has been determined that the growth criterion is more important among the criteria determined according to the analysis of the DEMATEL method. According to the ranking created, it is seen that the country in the first place in the high income group (YGG) differs in TOPSIS and EVAMIX methods. In the TOPSIS method, Ireland ranks first in the three different criteria weighting methods, while in the EVAMIX method, Ireland is in the first place only in the expert opinion weighting method. In the middle income group (OGG), the country in the first place of TOPSIS and EVAMIX methods was Maldives. The ranking of Turkey in this income group is generally towards the end. The top country in the ranking of TOPSIS and EVAMIX methods belonging to the low income group (DGG) is the same, this country is Rwanda. In general, it is seen that similar rankings take place in the rankings created in both methods.
The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) and the World Trade Organization (WTO) have important effects on the development of world trade. The WTO, which was established long after the formation of the GATT, has been among the important organizations since its establishment. The aim of this study is to measure and rank the macroeconomic performances of the WTO member countries for 2021 by separating them according to their income groups. TOPSIS and EVAMIX methods, which are among the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods, were used to create the rankings of the countries. The weighting of these methods was realized by expert opinion, DEMATEL and evenly distributed weight methods. Rankings were created with five criteria and different alternatives for each income group. It has been determined that the growth criterion is more important among the criteria determined according to the analysis of the DEMATEL method. According to the ranking created, it is seen that the country in the first place in the high income group (YGG) differs in TOPSIS and EVAMIX methods. In the TOPSIS method, Ireland ranks first in the three different criteria weighting methods, while in the EVAMIX method, Ireland is in the first place only in the expert opinion weighting method. In the middle income group (OGG), the country in the first place of TOPSIS and EVAMIX methods was Maldives. The ranking of Turkey in this income group is generally towards the end. The top country in the ranking of TOPSIS and EVAMIX methods belonging to the low income group (DGG) is the same, this country is Rwanda. In general, it is seen that similar rankings take place in the rankings created in both methods.
Açıklama
Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Ana Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
İstatistik, Statistics
