Covid-19 pandemisi ve teknolojik yeterlilik : lise öğrencilerinin ekran kullanım eğilimleri ve ekran süreleri üzerine bir araştırma
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
ÖZET Uzun süreli ekran kullanımının bağımlılık başta olmak üzere pek çok teknolojik hastalığa sebep olduğu, sosyal ilişkileri olumsuz etkilediği ve işlevselliği düşürdüğü iddiası, ekrandaki mevcut içeriklerin göz ardı edilerek ekran başında geçirilen süreye odaklanılmasına neden olmaktadır. Teknolojinin hayatın bir parçası olduğu ve bilinçli kullanımla olumlu etkilerinden yararlanılarak, bağımlılıktan çok teknolojik yeterliliğe nasıl dönüştürülebileceği bu çalışmada odaklanılan ana fikir olarak belirlenmiştir. Çalışmada ekran, ekran süresi, ekran kullanımı ile ilişkili kavramlar, konuyla ilgili istatistiksel veriler, ekran bağımlılığı ve ekran bağımlılığıyla ilişkili diğer bağımlılık türleri incelenmiştir. Konunun detaylı analizi Enformasyon Toplumu Kuramları kapsamında yer alan Manuel Castells’in Ağ Toplumu Teorisi ve Sonia Livingstone'un ekran kullanımını sadece "riskler" değil, aynı zamanda sağlayacağı "fırsatlar" üzerinden de ele alan yaklaşımına dayanmaktadır. Gerek Castells tarafından ortaya koyulan kitlesel öz iletişim kavramı, gerekse Livingstone tarafından öne sürülen ekran bağımlılığı konuları bir arada değerlendirildiğinde, teknoloji bağımlılığı, internet bağımlılığı, teknoloji okuryazarlığı gibi birçok kavramın, bir üst çatı altında, teknolojik yeterlilik bağlamında ele alınması gerekir. Bu noktada, teknoloji ve teknolojiyi sunan cihazların sahip olduğu özellikler ön plana çıkmaktadır. Dünya üzerindeki olumsuz etkileri her geçen gün artan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi kategorisine alınan Covid-19 hastalığı nedeniyle eğitimin uzaktan sürdürülmesi, birçok hizmetin ve servisin online platformlar üzerinden yürütülmesi hem ekran süresi ve ekran içeriği hem de bireylerin ekran başında geçirdikleri süre konusunda önemli tartışmalara yol açmıştır. Araştırmada, öğrencilerin ekran bağımlılığı ve ekran başında geçirdikleri süre ile teknolojik yeterlilik ve akademik başarılarının arasındaki ilişkiler öğrenci, rehber öğretmen ve ebeveyn görüşlerine göre incelenmiştir. Araştırmada, nitel ve nicel veri toplama yöntemleri birlikte kullanılmış ve çalışma grubu örneklem seçimi ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede nitel verileri için 54 rehber öğretmen, 137 ebeveyn ve 304 öğrenci katılımcıyla görüşülmüştür. 2020-2021 öğretim yılında İstanbul ili merkez ve ilçe merkezlerinde bulunan toplam 6 farklı liseden öğrenciler üzerinde Teknolojik Yeterlilik Ölçeği ve demografik sorular içeren anket formu uygulanmıştır. Nitel araştırmada elde edilen sonuçlara göre ekran bağımlılığı, ekranda kalma süresi, teknolojik yeterlilik ve pandemi sürecinde ekran karşısında geçirilen süre konularında rehber öğretmen ve ebeveynler geçirilen süre üzerinde dururken, öğrenciler ise ekran karşısında geçirilen süre kadar, içeriğin ve sebebin de önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Rehber öğretmenler pandemi süreci de olsa, ekran başında fazla süre geçirmenin olumsuz ve kabul edilmemesi gereken bir durum olduğunu ifade ederken, ebeveynler ise pandemi sürecinden ötürü bu durumun nispeten kabul edilebilir olduğunu ifade etmişlerdir. Teknolojik yeterlilik, kısaca bilgi, beceri ve duygusal bağlılık arasında bir denge içermektedir. Tam anlamıyla insanın ustalığını kullanma veya ustalık yapma eylemi olarak tanımlanabilir (Hansen, 2008). Rehber öğretmen ve ebeveynler X ve Y kuşağının yargılayıcı, kesin hükümlü, teknofobik ve analitik olmayan düşünce yapısıyla ekran bağımlılığını değerlendirirken; öğrenciler ise Z kuşağının özelliklerine daha uygun şekilde, hedonist ve pragmatik bir yaklaşımla ekran bağımlılığını değerlendirmektedirler. Çalışmanın dijital teknolojiler ve eğitim eksenindeki literatüre bir katkı sağlaması temenni edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ekran bağımlılığı, teknolojik yeterlilik, enformasyon toplumu, iletişim, pandemi, covid 19, eğitim ABSTRACT The claim that long-term screen use causes many technological disorders, particularly addiction, affects social relations negatively and reduces functionality; brings about focusing on the time that spent in front of the screen via ignoring the present content on the screen. The main idea of this study is that technology is a part of life and how to transform it from addiction to technological competence by utilizing its positive effects via conscious use. In the study, screen, screen time, concepts related to screen use, statistical data on this subject, screen addiction and other addiction types related to screen addiction were examined. The detailed analysis of the subject has been handled within the framework of Castells' Network Society Theory, which is within the scope of Information Society Theories. Due to the Covid-19 disease, whose negative effects on the world are increasing day by day and which has been taken into the pandemic category by the World Health Organization, maintaining education in distance and the practicing of many labours and services over online platforms have led to significant debates on both screen time and screen content and the time individuals spend on the screen. In the research, the relationships between students' screen addiction and the time they spend in front of the screen and their technological competence and academic achievement were examined according to the students’, teachers’ and parents’ opinions. In the research, qualitative and quantitative data collection methods were used together and the sample selection of the study group was carried out separately for each methods. In this context, 54 teachers, 137 parents and 304 students were interviewed for qualitative data. In the 2020-2021 academic year, a questionnaire containing the Technological Competence Scale and demographic questions was applied to students from 6 different high schools located in the city center and district centers of Istanbul. According to the qualitative research results, while the teachers and parents put emphasize on the screen time in the subjects of screen addiction, screen time, technological competence and screen use duration during the pandemic, the students stated that the content and reasons are as important as the screen time. While teachers stated that spending too much time in front of the screen is a damaging and unacceptable situation, even if in the pandemic, parents stated that this situation is relatively acceptable due to the pandemic. While teachers and parents evaluate screen addiction of X and Y generations with the judgmental, definitive, technophobic and non-analytic mindset; students evaluate screen addiction with a hedonist and pragmatic approach which is more suitable for the characteristics of the Z generation. It is hoped that the study will contribute to the literature on digital technologies and education. Keywords: Screen addiction, technological competence, information society, communication, pandemic, covid 19, education vi İÇİNDEKİLER ÖZET. ii ABSTRACT . iv İÇİNDEKİLER . vi TABLO LİSTESİ . xi ŞEKİL LİSTESİ . xvii GRAFİK LİSTESİ . xix RESİM LİSTESİ . xx KISALTMALAR . xxi GİRİŞ . 1 1. TEKNOLOJİ, TOPLUM VE EĞİTİM . 7 1. 1. Teknoloji ve Toplum İlişkisi . 7 Yetiştirme Kuramı . 9 Sosyal Öğrenme Kuramı . 11 1. 1. 1. Teknoloji: Kavramsal Çerçeve . 12 1. 1. 2. Teknoloji ve Gençler Arasındaki İlişki . 14 1. 1. 2. 1. Teknofobi . 19 1. 1. 2. 2. Teknofili . 20 1. 1. 3. Yeterlilik (Competency). 21 1. 1. 4. Teknolojik Yeterlilik . 22 1. 1. 5. Siber Beceriler . 31 1. 1. 6. Medya Okuryazarlığı . 33 1. 1. 6. 1. Dijital Okuryazarlık . 35 1. 1. 7. Siber Zorbalık. 36 1. 1. 8. Mahremiyet ve Mahremiyet İhlali . 42 1. 1. 9. Mahremiyet ve Gözetim . 46 1. 2. Enformasyon Toplumu Teorileri . 50 1. 2. 1. Teknolojik Elit . 51 1. 2. 2. Meritokrasi . 51 1. 2. 3. Bilgi Endüstrisi . 52 1. 2. 4. Kuramsal Bilgi . 53 1. 2. 5. Uzmanlaşmış Elit . 54 1. 2. 6. Sanayi Sonrası Toplum Tezleri ve Daniel Bell . 55 1. 2. 7. Enformasyon Toplumu . 63 1. 2. 7. 1. Castells’in Ağ Toplumu Teorisi . 68 1. 2. 8. Enformasyon Toplumu Eleştirileri . 71 1. 2. 8. 1. Anthony Giddens ve Enformasyon Toplumu . 72 1. 2. 8. 2. Marco Ampuja ve Herbert Schiller . 73 1. 2. 8. 3. Kevin Robins ve Frank Webster . 77 1. 2. 9. Sayısal Uçurum ve Bilgi Eksikliği . 79 1. 3. Enformasyon Toplumu ve Eğitim . 82 1. 3. 1. Enformasyon Toplumunda Eğitimin Gerekleri . 83 1. 3. 2. Eğitimin Oyunlaştırılması . 88 1. 3. 3. Pandemi Sürecinde Eğitim . 91 1. 3. 3. 1. Covid-19 Pandemisi ve Eğitim Alanındaki Yansımaları . 95 1. 3. 3. 2. Somut ve Soyut Eğitim Teknolojileri . 97 1. 3. 3. 3. Uzaktan Eğitimde Ders Tasarımı Denklemindeki Değişkenleri Tanımlamak. 98 1. 3. 3. 4. Ölçme ve Değerlendirme: Süreç ve Sonuç Odaklı Yaklaşımlar . 99 1. 3. 3. 5. Dijital Ayak İzleri, Dijital Verilerin Korunması ve Etik Kaygılar. 100 1. 3. 3. 6. Ebeveynlerin Yeni Rolleri . 100 1. 3. 3. 7. Eğitim Sürecindeki Diğer Paydaşların Artan veya Yeni Ortaya Çıkan Rolleri . 100 1. 3. 3. 8. Dijital Yeterlilikler ve Dijital Beceriler . 101 1. 3. 3. 9. Eğitimde Açıklık . 102 1. 3. 3. 10. Sosyal Eşit (siz)lik . 102 1. 3. 3. 11. Travma ve Kaygı . 103 1. 3. 3. 12. İlgi, Anlayış ve Empati Pedagojisi . 103 2. EKRAN SÜRESİ ARAŞTIRMALARI VE EKRAN BAĞIMLILIĞI . 105 2. 1. Ekran Nedir? . 106 2. 2. Ekran Süresi . 108 2. 3. Ekran Kullanımı . 110 2. 3. 1. Ekran Riskleri. 111 2. 3. 2. Ekran Kullanımında Süper Uygulamalar . 117 2. 4. Ekran Kültürü . 119 2. 5. Kuşak Farklılıkları . 122 2. 5. 1. Kuşakların Sınıflandırılması . 122 2. 5. 1. 1. Sessiz Kuşak . 124 2. 5. 1. 2. Bebek Patlaması Kuşağı (Baby Boomers) . 126 2. 5. 1. 3. X Kuşağı . 128 2. 5. 1. 4. Y Kuşağı . 129 2. 5. 1. 5. Z Kuşağı . 131 2. 5. 1. 6. Kuşak Farklılıkları . 133 2. 6. Ekranın Bireyselleşmesi . 137 2. 7. Çoklu Ekran Kullanımı . 139 2. 8. Bağımlılık ve Bağımlılık Psikolojisi . 143 2. 8. 1. İnternet ve Teknoloji Bağımlılığı . 146 2. 8. 2. Dijital Oyun Bağımlılığı . 153 2. 9. İzler Kitle . 155 3. YENİ MEDYA TEKNOLOJİLERİ BAĞLAMINDA GENÇLERİN EKRAN KULLANIMI: BAĞIMLILIK MI YETERLİLİK Mİ?……………. …. 158 3. 1. Çalışmanın Amacı ve Konusu . 158 3. 2. Araştırma Soruları ve Hipotezler . 160 3. 3. Hedef Çalışma Evreni . 162 3. 4. Çalışmanın Yöntemi . 163 3. 5. Analiz Süreci ve Adımları . 165 3. 5. 1. Veri Toplama Araçları . 165 3. 5. 2. Verilerin Analizi. 165 3. 6. Nitel Araştırmaya İlişkin Ulaşılan Temel Bulgular . 167 3. 6. 1. Rehber Öğretmenlere İlişkin Bulgu ve Yorumlar . 167 3. 6. 1. 1. Ekran Bağımlılığı Kategorisi . 167 3. 6. 1. 2. Ekran Bağımlılığı Belirtileri ve Nedenleri Kategorisi . 170 3. 6. 1. 3. Ekran Süresi Kategorisi. 172 3. 6. 1. 4. Ekran Süresi ve Akademik Başarı Kategorisi . 176 3. 6. 1. 5. Teknolojik Yeterlilik Kategorisi . 177 3. 6. 1. 6. Ekran Süresi ve Teknolojik Yeterlilik İlişkisi . 181 3. 6. 2. Ebeveynlere İlişkin Bulgu ve Yorumlar . 182 3. 6. 2. 1. Ebeveyn Ekran Bağımlılığı Kategorisi . 185 3. 6. 2. 2. Ebeveyn Ekran Bağımlılığı Belirtileri ve Nedenleri Kategorisi . 187 3. 6. 2. 3. Ebeveyn Ekran Süresi Kategorisi. 191 3. 6. 2. 4. Ebeveyn Ekran Süresi ve Akademik Başarı Kategorisi . 196 3. 6. 2. 5. Ebeveyn Teknolojik Yeterlilik Kategorisi . 197 3. 6. 2. 6. Ebeveyn Ekran Süresi ve Teknolojik Yeterlilik İlişkisi . 201 3. 6. 3. Öğrencilere İlişkin Bulgu ve Yorumlar . 202 3. 6. 3. 1. Öğrenci Ekran Bağımlılığı Kategorisi . 204 3. 6. 3. 2. Öğrenci Ekran Bağımlılığı Belirtileri ve Nedenleri Kategorisi . 210 3. 6. 3. 3. Öğrenci Ekran Süresi Kategorisi . 214 3. 6. 3. 4. Öğrenci Ekran Süresi ve Akademik Başarı Kategorisi . 218 3. 6. 3. 5. Öğrenci Teknolojik Yeterlilik Kategorisi . 221 3. 6. 3. 6. Öğrenci Ekran Süresi ve Teknolojik Yeterlilik İlişkisi . 229 3. 7. Nicel Araştırmaya İlişkin Ulaşılan Temel Bulgular. 231 3. 7. 1. Güvenilirlik Analizi Sonuçları . 231 3. 7. 2. Geçerlilik Analizi Sonuçları . 233 3. 7. 3. Demografik Bulgulara İlişkin Değerlendirme . 236 3. 7. 4. Öğrencilerin Ekran Kullanım Özelliklerine İlişkin Bulgular . 239 3. 7. 5. Nicel Araştırma Hipotezlerine Yönelik Bulgular . 245 3. 7. 5. 1. Öğrencilerin Kişisel Özelliklerine Göre Teknoloji Yeterliliği Düzeyleri Arasındaki Farklar . 246 3. 7. 5. 2. Öğrencilerin Ekran Kullanım Özelliklerine Göre Teknoloji Yeterliliği Düzeyleri Arasındaki Farklar . 247 3. 7. 5. 3. Öğrencilerin Kişisel Özelliklerinin Teknoloji Yeterliliği Düzeyleri Üzerindeki Etkisi . 249 3. 7. 5. 4. Öğrencilerin Ekran Kullanım Özelliklerinin Teknoloji Yeterliliği Düzeyleri Üzerindeki Etkisi . 251 3. 7. 5. 5. Öğrenci ve Rehber Öğretmenlerin Teknoloji Yeterliliği Görüşleri Arasındaki Farklar . 253 3. 7. 5. 6. Öğrenci ve Ebeveynlerin Teknoloji Yeterliliği Görüşleri Arasındaki Farklar . 254 3. 7. 5. 7. Ebeveyn ve Rehber Öğretmenlerin Teknoloji Yeterliliği Görüşleri Arasındaki Farklar . 255 4. TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER . 257 4. 1. Tartışma. 257 4. 1. 1. Ekran Bağımlılığı Kategorisi . 257 4. 1. 2. Ekran Bağımlılığı Nedeni Kategorisi . 262 4. 1. 3. Ekran Süresi Kategorisi . 265 4. 1. 4. Ekran Süresi ve Akademik Başarı Kategorisi . 267 4. 1. 5. Teknolojik Yeterlilik Kategorisi . 268 4. 1. 6. Ekran Süresi ve Teknolojik Yeterlilik İlişkisi . 271 4. 1. 7. İlişkisel Tarama ve Nicel Veri Analizi Sonuçları . 271 4. 2. Sonuç . 275 4. 3. Öneriler . 282 KAYNAKÇA . 285 EKLER . 332 Ek 1. Öğrencilere Yönelik Anket Soruları . 332 Ek 2. Öğrenci Görüşmesi . 335 Ek 3. Ebeveynlere Yönelik Anket Soruları . 337 Ek 4. Psikolojik Danışmanlara Yönelik Anket Soruları . 338
Açıklama
Tez (Doktora) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi -- Kaynakça var. --
Anahtar Kelimeler
Technology and children, Teknoloji ve çocuklar, Internet and children, İnternet ve çocuklar, Internet addiction in adolescence, İnternet bağımlılığı, Gençlerde, Interpersonal relations in children, Kişilerarası ilişkiler, Çocuklarda
