Türev araçların Türk bankacılık sektöründeki uygulamaları
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
ÖNSÖZ/TEŞEKKÜR Yüksek lisans tez çalışmasının hazırlanmasında bana her zaman destek olan, tavsiyeleri ve deneyimleriyle tez çalışmam ve sosyal yaşantımda bana yol gösteren danışmanım Sayın Doç. Dr. Ayben KOY’a teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca tezimin hazırlanması aşamasında şahsıma verdiği manevi destek nedeniyle kıymetli Fatma TARLACI’ya şükranlarımı sunarım. iv ÖZET Türk bankacılık sektöründe son 10 yıllık dönemde hacmi giderek artan türev işlemler portföyünün sektörün aktif büyüklüğüne oranı 2019 yıl sonu verilerine göre %72 seviyesine ulaşmıştır. Ayrıca türev işlemlerden elde edilen kâr ve bu işlemlerden kaynaklanan zarar ciddi boyutlara ulaşmış, türev portföyü kâr/zarar durumu gelir tablosunda önemli bir unsur haline gelmiş ve dönem net kârı üzerinde belirleyici bir faktör olmuştur. Türev işlemler portföyü içerisinde en yüksek paya sahip olan işlemler ise %85 pay ile swap işlemlerdir. Bu çerçevede literatürde konuya ilişkin sınırlı sayıda araştırma gerçekleştirilmiş olması da dikkate alınarak araştırmanın amacı Türk bankacılık sektöründe gerçekleştirilen türev işlemlerin kârlılık performansına etkisinin tespit edilmesi şeklinde belirlenmiştir. Panel veri yönteminin kullanıldığı araştırmada, 2015-2019 yıllarını kapsayan 20 çeyrek döneme ait veriler analiz edilmiştir. Araştırmanın kapsamında yer alan bankalar ise özel sermayeli mevduat bankaları arasında aktif büyüklük bakımından ilk sırada yer alan 8 bankadır. Swap işlem kullanımı olarak swap/aktif büyüklük oranı, kârlılık göstergesi olarak ise aktif kârlılığı rasyosu (ROA) değişkeninin kullanıldığı araştırmada değişkenler için panel eşbütünleşme ve panel nedensellik testleri uygulanmıştır. Araştırmada uygulanan testler sonucunda, swap işlem kullanımı ile aktif kârlılığının uzun dönemde birbirlerini çift yönlü olarak etkiledikleri ve aralarındaki nedensellik ilişkisinin uzun dönemde çift yönlü olduğu sonucuna varılmıştır. Kısa dönemli nedensellik analizi sonuçları ise swap işlem kullanımının aktif kârlılığı üzerinde etkili olmadığını göstermiştir. Buna karşın aktif kârlılığının, swap işlem kullanımı üzerinde kısa dönemde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle değişkenler arasındaki uzun dönemli nedensellik çift yönlü iken, kısa dönemli nedenselliğin tek yönlü olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Türk Bankacılık Sektörü, Türev İşlemler, Swap, Kârlılık, Panel Nedensellik. v ABSTRACT The ratio of derivative transactions portfolio, whose volume has gradually increased in the last 10 years in the Turkish banking sector, to the asset size of the sector reached 72% according to the end of 2019 data. In addition, the profit from derivative transactions and the loss resulting from these transactions reached serious levels, the profit / loss status of the derivative portfolio became an important element in the income statement and became a determining factor on the net profit. The transactions with the highest share in the derivative transactions portfolio are swap transactions with an 85% share. In this framework, taking into account the limited number of studies conducted on the subject in the literature, the purpose of the study was determined as determining the effect of derivative transactions performed in the Turkish banking sector on profitability performance. In the study, in which the panel data method was used, data for 20 quarters covering the years 2015-2019 were analyzed. The banks within the scope of the research are the 8 banks that rank first among private deposit banks in terms of asset size. In the study in which the swap / asset size ratio and the return on assets ratio (ROA) variable were used, panel cointegration and panel causality tests were applied for variables. As a result of the tests applied in the research, it was concluded that the use of swap transactions and the return on assets affect each other bilaterally in the long-term and the causality relationship between them is two-way in the long-term. Short-term causality analysis results show that the use of swap transactions has no effect on the return on assets. On the other hand, return on assets has a statistically significant effect on the use of swap transactions in the short run. In other words, while long-term causality between variables is bidirectional, short-term causality is unidirectional. Keywords: Turkish Banking Industry, Derivatives, Swap, Profitability, Panel Causality. vi İÇİNDEKİLER Özet………………………………………………………………………………iv Abstract…………………………………………………………………………. v Tablolar Listesi………………………………………………………………. viii Şekiller Listesi…………………………………………………. ………………. x Kısaltmalar…………………………………………………………………. …. xi GİRİŞ……………………………………………………………………………. 1 1. TÜREV FİNANSAL ARAÇLARA İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE. 4 1. 1. Türev Finansal Araç Kavramı…. …………………………………………4 1. 2. Türev Finansal Araçların Kullanım Amaçları……. ……………………. 7 1. 2. 1. Riskten Korunma Amacı……………………………………………7 1. 2. 2. Spekülasyon Amacı Doğrultusunda Kâr Elde Etme………………10 1. 2. 3. Arbitraj İmkânından Yararlanma…………………………………. 11 1. 3. Türev Finansal Araçların Türleri…………………………………………12 1. 3. 1. Forward İşlemler…………………………………………………. 12 1. 3. 1. 1. Döviz Forward İşlemler……………………………………. 14 1. 3. 1. 2. Faiz Forward İşlemler………………………………………. 15 1. 3. 2. Futures İşlemler……………………………………………………16 1. 3. 3. Swap İşlemler……………………………………………………. 19 1. 3. 3. 1. Faiz Swap Sözleşmeleri………………………………………20 1. 3. 3. 2. Döviz (Para) Swap İşlemleri………………………………. 22 1. 3. 4. Opsiyon İşlemleri…………………………………………………. 23 1. 3. 4. 1. Alım Opsiyonu (Call Option)………………………………. 26 1. 3. 4. 2. Satım Opsiyonu (Put Option)………………………………. 29 vii 2. TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR………………………………………………………………………31 2. 1. Türev Finansal Araçlara İlişkin Yasal Altyapı…………………………. 31 2. 2. Türk Bankacılık Sektöründe Türev İşlem Hacminin Gelişimi…………. 37 2. 3. Türev Finansal Araç Kullanımını Etkileyen Faktörler…………………. 42 2. 3. 1. Bilanço Yönetimi ve Riskten Korunma Amacı……………………43 2. 3. 1. 1. T. İş Bankası A. Ş………………………………………………45 2. 3. 1. 2. T. Garanti Bankası A. Ş………………………………………. 48 2. 3. 1. 3. Yapı ve Kredi Bankası A. Ş…………………………………. 52 2. 3. 1. 4. Akbank T. A. Ş…………………………………………………. 56 2. 3. 2. Kâr Elde Etme Amacıyla Gerçekleştirilen Türev İşlemler…………61 3. TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE SWAP İŞLEM KULLANIMI İLE BANKALARIN KÂRLILIĞI ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ………………………………………………………………………. 63 3. 1. Literatür Araştırması……………………………………………………. 63 3. 2. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı………………………………………. 68 3. 3. Araştırmanın Metodolojisi………………………………………………. 70 3. 4. Bulgular ve Analiz………………………………………………………. 71 SONUÇ…………………………………………………………………………. 81 KAYNAKÇA……………………………………………………………………84
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi -- Kaynakça var.
