Pazarçeviren, Selim Yüksel PazarçevirenAla, Tolga2020-07-222020-07-222019http://katalog.ticaret.edu.tr/e-kaynak/tez/82345.pdfhttps://hdl.handle.net/11467/3347Tez (Doktora) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi Kaynakça var.Yaşanan teknolojik ilerlemeler ve küresel rekabet işletmelerin üretim anlayışlarında ve maliyet yapılarında önemli değişimlere yol açmıştır. Üretim ortamlarında ileri teknolojilerin yaygınlaşması, maliyetleme açısından üretimi kolaylaştırıcı, işçilik maliyetlerini azaltıcı ve ürün kalitesini artırıcı yönde etkilemiştir. Özellikle genel üretim giderlerinin payında artışlar gözlenmiş ve bu giderlerin ürünlere yüklenmesinde geleneksel maliyetleme yöntemlerinin yetersiz kalmasına neden olmuştur. Ürün çeşitliliğinin artması ve yönetim süreçlerinde daha çok planlama ve kontrol faaliyetlerine ihtiyaç duyulması yeni stratejik arayışları gündeme getirmiştir. Bu arayışlar sonucunda stratejik maliyet yönetiminin önemli araçlarından olan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemi geliştirilmiştir. Stratejik maliyet yönetimi, işletmelerin stratejik amaçlarının gerçekleştirilmesi için gereksinim duyulan önemli bir rekabet unsurudur. Bu çalışmanın amacı, ürün maliyetlerinin faaliyet tabanlı yaklaşımlar temelinde belirlenmesini öngören bir maliyetleme modeli oluşturmaktır. Çalışma bu amaçla kanatlı et sektöründe faaliyet gösteren işletmenin verilerinden hareketle ürünlerin doğrudan tükettiği kaynakların belirlenmesini ve kaynak maliyetlerinin doğru tayin edilmesine yönelik faaliyetlerin analizi hedeflenmiştir. Bu analizler sonucunda faaliyet maliyetlerinin ürün gruplarıyla doğru ilişkilendirmesine v olanak veren faaliyet tabanlı maliyetleme sistemi ve buna dayalı esnek bütçeleme modeli geliştirilmiştir.Strategic Activity Based Costing and Budgeting System: An Application of Poultry Meat Industry Accounting and Auditing Department Accounting and Auditing PhD Program The development of technology and global competition has been driving important change in the productive concept and cost structure in business. As advanced technology in production environment becomes widespread facilating production, increasing quality production in budgeting as well as decreasing labour costing are positively affected. Especially, the observation results shows the rate of manufacturing overheads are increasing. Hence, this results that traditional costing methods are lacking of allocations of cost over productions. İncreasing variety of product range and requeing activity in terms of planning and control in management process has gived push to new strategical pursuit. Inspite of the fact that are of the important strategical costing methods, Activity Based Costing system (ABC), has improved. In order to actualize strategical purposes of business, strategic costing management is one of the required competition factor. The aim of this study is to create a costing model that predicts the determination of product costs on the basis of activity based approaches. This study aims to analyse determining direct consumption of resources and assessing accurate resources’s budgeting activities with the help of the data in poultry meat sector. It is also to develop a flexible activity-based budgeting system model that allows the correct association of operating costs with product groups.İçindekiler ÖZET ... iv ABSTRACT ... vi ÖN SÖZ ... viii TABLOLAR LİSTESİ ... xvi FİGÜRLER LİSTESİ ... xxi KISALTMALAR ... 22 GİRİŞ ... 25 1. STRATEJİK MALİYET YÖNETİMİ VE FAALİYET TABANLI MALİYETLEME SİSTEMİ ... 29 1.1. Stratejik Yönetim Muhasebesi ve Stratejik Maliyet Yönetiminin İlişkisi ... 29 1.2. Stratejik Maliyet Yönetimi Yaklaşımları ... 32 1.2.1. Stratejik Konumlandırma Yaklaşımı (GZFT /SWOT) ... 32 1.2.2. Maliyet Etkenleri Analizi ... 34 1.2.3. Değer Zinciri Analizi ... 35 1.3. Stratejik Maliyet Yönetimi Teknikleri ... 36 1.4. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemi ... 42 1.4.1. Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Genel Yapısı ... 43 1.4.2. Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Tanımı ve Amacı ... 45 1.4.3. FTM ile İlgili Temel Kavramlar ... 47 1.4.3.1. Kaynak ... 47 1.4.3.2. Faaliyet ... 47 1.4.3.3. Faaliyet Merkezi ... 49 1.4.3.4. Maliyet Sürücüsü/Etkeni ... 50 1.4.3.5. Faaliyet Sürücüsü ... 51 1.4.3.6. Faaliyet Maliyet Havuzu ... 51 1.4.3.7. Maliyet Nesnesi ... 52 1.4.3.8. Faaliyet Maliyeti ... 52 1.5. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemlerinin Tasarımı ... 52 1.5.1. Faaliyetlerin Belirlenmesi ... 54 1.5.2. FTM’nin Varsayımları ... 55 1.5.3. Faaliyet Analizi ... 56 1.5.3.1. Faaliyet Analizinin Kullanım Alanları ... 57 1.5.3.2. Faaliyet Analizi Süreci ... 58 1.5.3.2.1. Planlama ... 60 1.5.3.2.2. Eğitim ... 62 1.5.3.2.3. Tanımlama ... 62 1.5.3.2.4. İlişkilendirme ... 67 1.5.4. Faaliyetlerin Gruplandırılması ... 67 1.5.4.1. Birim Düzeyinde Faaliyetler ... 69 1.5.4.2. Mamul Düzeyinde Faaliyetler ... 70 1.5.4.3. Parti Düzeyinde Faaliyetler ... 70 1.5.4.4. Tesis Düzeyinde Faaliyetler ... 70 1.5.5 Faaliyet Maliyetlerinin Hesaplanması ... 70 1.5.6. Maliyet Havuzlarının Oluşturulması ... 71 1.5.7. Faaliyet Etkenlerinin Seçilmesi ... 72 1.5.8. Faaliyet Maliyetlerinin Maliyet Nesnelerine Yüklenmesi ... 73 1.6. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sisteminin Sınırları ... 73 1.7. FTM’nin Yöntem ve Sistem Boyutu ... 74 1.8. FTM Sisteminden Sağlanacak Faydalar ... 77 1.8.1. Teknik Faydalar ... 77 1.8.2. Yönetsel Faydalar ... 78 1.8.3. Davranışsal ve Kültürel Faydalar ... 79 1.8.4. Maliyet Kontrolü ve Gereksiz Faaliyetlerden Kurtulma ... 80 1.9. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ile Faaliyet Tabanlı Yönetimin İlişkisi ... 81 1.10. FTM’nin Başarısızlık Nedenleri ... 83 1.11. Stratejik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemine Geçiş ... 87 1.11.1. FTM Araçlarının Doğru Seçimi ve Kullanımı ... 90 1.11.2. İşletmenin Yönetim Karakteri ve Kültürü ... 92 1.11.3. Çalışan Niteliği ve Yeterliliği ... 92 1.11.4. Maliyet Mühendisliği ... 93 1.11.5. Veritabanı ve Yazılım Desteği ... 96 2. FAALİYET TABANLI BÜTÇELEME SİSTEMİ ... 98 2.1. Bütçe Kavramı ... 99 2.2. Bütçelemenin Amacı ... 100 2.3. Bütçelemede Planlama ve Kontrolün Rolü ... 101 2.4. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme ... 104 2.4.1. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Kavramı ... 104 2.4.2. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Kullanılan Temel Kavramlar ... 107 2.4.3. Faaliyet Tabanlı Bütçelemenin Amaçları ve Özellikleri ... 108 2.4.4. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme ve Geleneksel Bütçelemenin Karşılaştırılması 109 2.5. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Modelleri ... 110 2.5.1. Brimson ve Fraser’in Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Modeli ... 111 2.5.2. Kaplan ve Cooper’in Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Modeli ... 112 2.5.3. Uluslararası İleri Üretim Konsorsiyumu (CAM-I )’nun Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Modeli (Kapalı Döngü Modeli) ... 114 2.5.4. Bleeker’in Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Modeli ... 115 2.6. Faaliyet Tabanlı Bütçeleme Süreci ... 116 2.7. Faaliyet Tabanlı Bütçelemenin Üstünlükleri ve Zayıf Yönleri ... 119 3. KANATLI ET SEKTÖRÜ İŞLETMESİNDE FAALİYET TABANLI MALİYETLEME VE BÜTÇELEME UYGULAMASI ... 121 3.1. Kanatlı Sektörüne Genel Bakış ... 121 3.1.1. Kanatlı Sektöründe Temel Tanımlar ... 122 3.1.2. Kanatlı Sektörünün Önemi ... 123 3.1.3. Kanatlı Eti Ürün Türleri ... 124 3.1.4. Dünya’da Kanatlı Et Sektörü Üretimi ... 124 3.1.5. Dünya Kanatlı Eti Ticareti ve Pazarı ... 127 3.1.5.1. Dünya Kanatlı Eti İhracatı ... 127 3.1.5.2. Dünya Kanatlı Eti İthalatı ... 128 3.1.6. Türkiye’de Kanatlı Et Sektörü ... 128 3.1.7. Kanatlı Eti Üretim Sistemleri ... 130 3.2. Kanatlı Et Sektörü Uygulaması ve Araştırması ... 132 3.2.1. Gıda İşletmelerinde FTM ile İlgili Yapılan Araştırmalar ... 133 3.2.1. Araştırmanın Stratejisi ve Yöntemi ... 135 3.2.2. Kullanılan Materyal ve Yöntem ... 137 3.2.2.1. Örnek Olay Yöntemi ... 138 3.2.2.2. Veri Toplama Yöntemleri ... 139 3.2.3. Araştırmanın Kapsamı ... 141 3.3. İşletme Hakkında Genel Bilgiler ... 143 3.3.1. Kombina Kapasite Bilgileri ... 143 3.3.2. Kombinanın Genel İşleyişi ... 144 3.3.3. İşletmede Üretilen Ürünler ... 148 3.4. Stratejik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bütçeleme Sisteminin Kanatlı Et Sektörüne Yapılandırılması ... 152 3.4.1. FTM Uygulamasının Temel Unsurları ... 153 3.4.2. Süreç Değer Analizi ... 154 3.4.3. Faaliyet Analizi ... 155 3.4.2.1. Kombina Faaliyet Haritası ... 155 3.4.2.2. Faaliyetlerin Gruplandırılması ... 161 3.4.4. Kaynak Tanımlanması ve Tüketimleri ... 165 3.4.4.1. Amortisman Kaynakları ... 165 3.4.4.2. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler ... 187 3.4.4.3. İşgücü Kaynakları ... 191 3.4.4.4. Malzeme Kaynakları ... 197 3.4.4.4. Diğer Kaynak Tüketimleri ... 198 3.4.4.4.1. Buhar Kaynağı Üretimi Destek Faaliyeti ... 200 3.4.4.4.2. Temiz Su ve Pis Su Arıtma Destek Faaliyetleri ... 201 3.4.4.4.3. Kutu Kaynağı Üretimi Destek Faaliyeti ... 202 3.4.5. Faaliyet Tabanlı Bütçelerin Hazırlanması ... 205 3.4.5.1. Pratik Kapasitenin Bütçelenmesi ... 206 3.4.5.2. Satış Bütçesi ... 207 3.4.5.3. Üretim Bütçesi ... 208 3.4.6. Firma Düzeyi Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ve Dağıtımı ... 211 3.4.6.1. Genel Yönetim Hizmet Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelemesi ... 211 3.4.6.2. Bakım Onarım Hizmet Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelemesi ... 214 3.4.6.3. Diğer Destek Hizmet Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelemesi ... 219 3.4.7. Üretim Tesis Düzeyi Destek Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ... 226 3.4.7.1. Canlı Hayvan Alım Üretim Destek Faaliyet Maliyet Bütçesi ... 227 3.4.7.2. Soğutma ve Serinletme Üretim Destek Faaliyet Maliyet Bütçesi ... 228 3.4.7.3. Otomasyon ve Kontrol Üretim Destek Faaliyet Maliyet Bütçesi ... 232 3.4.8. Parti Seviyesinde Ürüne Yönelik Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ... 233 3.4.8.1. Parti Seviyesinde Ürün Ambarı ve Sevkiyat Faaliyet Maliyet Bütçesi .234 3.4.8.2. Parti Seviyesinde Satış Pazarlama Faaliyet Maliyet Bütçesi ... 236 3.4.8.3. ÜPK Parti Seviyesi Faaliyet Maliyet Bütçesi ... 238 3.4.8.4. KK Parti Seviyesi Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ... 239 3.4.9. Ürün Düzeyi Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ... 241 3.4.10. Birim Düzeyi Faaliyet Maliyetlerinin Bütçelenmesi ... 245 3.4.10.1. Kesim Öncesi Hazırlık Üretim Destek Faaliyet Maliyeti ... 246 3.4.10.2. Kesim Ana Faaliyet Birim Düzeyi Faaliyet Maliyetleri ... 247 3.4.10.3. Parçalama ve Kutulama Faaliyeti Birim Düzeyi Faaliyet Maliyetleri.253 3.4.11. Ürün Maliyet Tabloları ... 259 3.4.11.1. Et Maliyeti ... 259 3.4.11.2. Bütün Tavuk Maliyeti ... 260 3.4.11.3. Parça Ürünler Maliyeti ... 263 3.4.11.3.1. But Ürün Grubu ... 263 3.4.11.3.2. Göğüs Ürün Grubu ... 265 3.4.11.3.3. Kanat Ürün Grubu ... 266 SONUÇ ... 268 KAYNAKÇA ... 275 ÖZGEÇMİŞ ... 298 EKLER ... 301eninfo:eu-repo/semantics/openAccessKanatlı SektörüFaaliyet Tabanlı MaliyetlemeFaaliyet Tabanlı YönetimFaaliyet Tabanlı BütçelemePoultry SectorActivity Based CostingActivity Based ManagementActivity Based BudgetingMaliyetMuhasebeFinanceAccountingHF 5686.C8/A43Doctoral Thesis1304623047