Merdan, NigarEyüpoğlu, Şeyda2024-09-192024-09-192024https://hdl.handle.net/11467/7412https://doi.org/10.56809/icujtas.1433845Sentetik boyaların keşfinden sonra, tekstil malzemelerinin boyanmasında doğal boyaların kullanımı büyük ölçüde azalmıştır. Günümüzde sentetik boyaların aşırı kullanımı, üretim ve uygulamalarında çevreye çok miktarda atık ve fikse olmamış boyarmadde vermesine neden olmaktadır. Ayrıca sentetik boyaların ciddi sağlık tehlikeleri ve doğanın eko-dengesini bozması, araştırmacıları günümüzde tekstil malzemelerinin boyanmasında doğal boyaların kullanımına ait çalışmalara yöneltmiştir. Bu çalışmada yapılarında flavonoid ve antrakinon içeren kenger (Gundelia tournefortii) ve soryaz (Ornithogalum arabicum) bitkileri yünün boyanmasında doğal boya kaynağı olarak kullanılmıştır. Boyama işleminden önce yün kumaş numuneleri potasyum alüminyum sülfat, sitrik asit, askorbik asit, kalay klorür ve demir II sülfat olmak üzere beş farklı mordan maddesi ile mordanlanmıştır. Uygulamalardaki beş farklı mordan maddesinin, boyamaların CIELab değerleri, renk kuvvetleri (K/S), sürtme ve yıkama haslık özelliklerine etkileri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre mordan cinsi numunelerin renk ve haslık özellikleri üzerinde etkilidir. Ayrıca mordanlama işleminden sonra numunelerin haslık özellikleri iyileşmiştir. Sürdürülebilir ve ekolojik olan kenger ve soryaz bitkilerinden elde edilen doğal boyarmadde tekstil malzemelerinin boyanmasında sentetik boyarmaddelere ikame olarak kullanılabilir.After the discovery of synthetic dyes, the use of natural dyes in dyeing process of textile materials has greatly decreased. Today, the excessive use of synthetic dyes causes them to release a large amount of waste and unfixed dyes into the environment during their production and applications. In addition, the serious health hazards of synthetic dyes and their disruption of the eco-balance of nature have led researchers to investigate the use of natural dyes in dyeing of textile materials. In this study, Gundelia tournefortii and Ornithogalum arabicum plants, which contain flavonoids and anthraquinones in their structures, were used as natural dye sources in wool fabric dyeing. Before dyeing process, wool fabric was mordanted with five different mordants which are potassium alum sulfate, citric acid, ascorbic acid, tin chloride, and iron II chloride. The effects of five different mordant substances on the CIELab values, color strength (K/S), rubbing and washing fastness properties of the samples were examined. According to the results, the type of mordant has an effect on the color and fastness properties of the samples. In addition, the fastness properties of the samples improved after the mordanting process. The natural dye obtained from the sustainable and ecological Gundelia tournefortii and Ornithogalum arabicum plants can be used as a substitute for synthetic dyes in the dyeing of textile materials.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDoğal Boya, Gundelia Tournefortii, Ornithogalum Arabicum, Yün Kumaş, Renk Özellikleri, Haslık ÖzellikleriNatural Dye, Gundelia Tournefortii, Ornithogalum Arabicum, Wool Fabric, Color Properties, Fastness PropertiesArticle7112513210.56809/icujtas.1433845